Kỹ thuật viết sapô

 

Sapô phải "đội mũ cho bài báo mà không che khuất nó". Nếu một vài dòng của sapô đã đủ cho độc giả không có nhiều thời gian thì mục đích của nó không phải là nói với người đó rằng các phần còn lại của bài báo không có gì đáng quan tâm cả. Trái lại, nó phải làm người ta muốn đọc và muốn biết thêm chi tiết.

1. Chức năng của sapô

Hoàn thiện tít, bằng cách nói rõ chủ đề bài báo và góc độ mà bạn lựa chọn xử lý. Giúp độc giả hình dung bài báo sẽ nói gì. Tóm tắt thông tin, bằng cách đưa ra thông tin chủ yếu nếu cần phải dừng lại ở đó.
Giải thích bài báo, bằng cách chỉ ra tại sao tác giả chọn viết về sự kiện hay hiện tượng này. Ở đây cần vận dụng Luật xa gần để giúp độc giả hiểu rằng bài báo có thể liên quan đến họ và họ sẽ được lợi khi đọc nó.

Nêu rõ hoàn cảnh, đặc biệt với thể loại phỏng vấn, điều tra dài kỳ, bài viết về sự việc thời sự đã qua. Đối với một bài viết nhiều kỳ, sapô gợi lại những kỳ trước. Với phỏng vấn, nó giới thiệu vắn tắt người đựoc phỏng vấn và gợi vấn đề mà người đó đề cập đến.

Thông báo bố cục. Đây là một cách phát triển thông điệp cốt lõi của bài báo mà trong tít đã nhắc đến. Rất cần thiết với những độc giả đọc nhanh, bởi cách này rõ ràng.

Mời đọc: việc lựa chọn từ ngữ và cấu trúc câu rất quan trọng trong sapô. Nếu khô khan quá sẽ khiến độc giả nản lòng.

Sapô là một yếu tố đập vào mắt độc giả, nằm giữa tít và bài báo, quan trọng trong việc trình bày trang. Dùng cỡ chữ khác và to hơn chữ trong bài báo, để cân bằng phần chữ, phần trắng và phần minh hoạ một trang báo.

2. Phân loại sapô

Sapô có tính thông tin hay khơi gợi hoặc chứa đựng ít nhiều cả hai yêu tố, giống như tít. Có 2 loại sapô:

- Sapô có tính thông tin trả lời một cách đầy đủ nhất có thể cho các câu hỏi tham khảo, nhắc lại góc độ của bài báo bằng cách làm rõ nó. Đó là sapô vua đối với các nhật báo, báo ra định kỳ, báo của các cơ quan thể chế hoặc doanh nghiệp. Đây là loại sapô giản dị, trung lập và nghiêm túc.

- Với Sapô có tính khơi gợi, các sự việc đôi khi được coi là đã được biết đến. Sapô ở đây đưa ra ý tưởng chung của bài báo, góc độ và giọng điệu của bài báo. Thích hợp với thể loại phóng sự, chân dung, một số thể loại phỏng vấn và bài tổng hợp viết cho các tạp chí.

3. Lúc nào cần viết sapô và độ dài thế nào?

Nhất thiết phải viết sapô khi bài báo đủ dài (hai trang hoặc thậm chí ngắn hơn). Độ dài của sapô phụ thuộc độ dài của bài báo. Một số phóng viên có thói quen viết sapô trước khi viết bài, điều này giúp họ xác định rõ góc độ xử lý hoặc đặt mình trong cùng một tông giọng với bài viết. Một số káhc viết sapô sau, nấht là khi phụ thuộc vào vị trí của bài trên makét. Đôi khi sapô do một người khác viết. Cẩn thận với những sapô giả (không được viết) mà thật ra là phần đầu của bài báo được trình bày khác đi với kỹ thuật đồ hoạ.

                Fabienne Gerault-ESJ, dịch giả: Nguyễn Thị Vân Anh