CÁI GÌ LÀ TIN?

Đó là một quyết định mà nhà báo phải đưa ra mỗi ngày. Trước khi đặt bút viết bài, họ tự hỏi mình: "Đây có phải là bài viết mà mọi người sẽ bàn luận tới không", và "Đây có phải là thông tin họ cần biết không?" Như vậy có thể nói: Tin tức là thông tin quan trọng hoặc thú vị đối với nhiều người. Nó khác với những sự kiện luôn xảy ra hằng ngày.

Tin tức là cái gì đó khác thường. Một định nghĩa nổi tiếng của tin là "Chuyện một con chó cắn một người không phải là tin. Nhưng nếu một người cắn một con chó thì đấy là tin." Một tin trên trang nhất của tờ Bangkok Post viết về một người bị bắt vì anh ta cắn vào cổ con chó của mình. Người đàn ông đó muốn chứng tỏ anh ta là ông chủ của nó.

Tin tức cũng là cái gì đó có tác động tới nhiều người. Đó có thể là một cơn lũ lớn tàn phá nhà cửa, mùa màng. Có thể là giá dầu tăng, nghĩa là việc đi xe máy sẽ tốn kém hơn. Thường thì tin lớn nhất là những tin có tác động tới hầu hết mọi người.

Đôi khi tin chỉ đơn giản là những cái mà những người quan trọng, có tên tuổi hoặc nổi tiếng nói hoặc làm. Nhà báo đi theo các quan chức hàng đầu như tổng thống, thủ tướng và bộ trưởng ngoại giao... Những người này có thế lực và ảnh hưởng rất lớn nên quan điểm của họ được đăng tải nhiều hơn là quan điểm của những người bình thường. Một số nhà báo đi theo các ngôi sao điện ảnh và ca sĩ vì họ biết độc giả quan tâm tới đời tư của những người giàu có và nổi tiếng.

Tin tức phải có tính kịp thời. Thông thường, tin tức là những gì xảy ra trong ngày, không phải những gì xảy ra tháng trước. Độc giả muốn biết sự kiện gần nhất và họ muốn biết càng nhanh càng tốt. Nếu có một vụ cháy trong thành phố, phóng viên truyền hình phải lập tức đưa tin cho bản tin trong ngày. Phóng viên báo in phải viết tin cho tờ báo sáng hôm sau.

Tin thường là đưa về xung đột. Xung đột làm gián đoạn đời sống bình thường hằng ngày. Người ta tranh cãi về đất đai. Các đảng phái chính trị tranh giành kiểm soát chính phủ. Các quốc gia giao chiến.

Tin cũng có góc độ địa phương. Người ta muốn biết những sự kiện diễn ra ở nơi hoặc gần nơi họ sống. Một tờ báo ở Viêng Chăn quan tâm tới một trận lũ gần Viêng Chăn hơn là một trận lũ ở Bắc Kinh. Người ta cũng muốn biết về những sự kiện tác động tới những người giống mình. Người Lào quan tâm tới những gì xảy ra đối với những người Lào khác. Một vụ rơi máy bay ở Bắc Kinh có thể sẽ không được đưa tin nhiều trên một tờ báo Lào, nhưng nếu có 3 người Lào trên máy bay thì đó sẽ là một tin lớn.

Cũng có lúc tin tức là những thông tin bổ ích. Có thể là một câu chuyện về các tìm việc làm hoặc một lời khuyên về các tập thể dục và giữ sức khỏe.

Rồi có tin chỉ là những thông tin giải trí. Đó là những câu chuyện lạ về động vật, những điều hài hước về con người, việc sản xuất một phim mới, v.v.

Tin không phải lúc nào cũng dễ định nghĩa. Một phóng viên mới vào nghề có thể cảm thấy lúng túng khi sếp của mình bảo đi ra ngoài và "trở về với một cái tin." Nhưng nếu có kinh nghiệm, phóng viên sẽ sử dụng ngay khả năng của mình để nhin ngay thấy cái gì là tin.

("Cẩm nang viết tin," Peter Eng và Jeff Hodson, Quỹ Tưởng niệm Báo chí Đông Dương phát hành)

NGUYỄN SƠN (sưu tầm)